Cinneadh
An tUas. X agus An Roinn Leanaí agus Gnóthaí Óige (an Roinn)
Ó Oifig an Choimisinéara Faisnéise
Cásuimhir: OIC-62803-N1L0K9
Foilsithe
Ó Oifig an Choimisinéara Faisnéise
Cásuimhir: OIC-62803-N1L0K9
Foilsithe
Cibé an raibh nó nach raibh an ceart ag an Roinn rochtain a dhiúltú, faoi alt 37 den Acht um Shaoráil Faisnéise (SF), ar thaifid a bhain le leanbh ainmnithe agus a thinreamh ag áis réamhscoile
10 Meitheamh 2020
In iarratas dar dáta an 4 Feabhra 2019 agus a soiléiríodh ar an 12 Feabhra 2019, lorg an t-iarratasóir rochtain ar an gcomhfhreagras ar fad a bhain le saincheist leanbh ainmnithe agus a thinreamh ag áis réamhscoile ainmnithe. Níor eisigh an Roinn aon chinneadh. Ar an 26 Lúnasa 2019, lorg an t-iarratasóir athbhreithniú inmheánach ar an diúltú measta dá iarratas. Ainneoin breis comhfhreagrais a bheith faighte ón iarratasóir, níor eisíodh aon chinneadh maidir le hathbhreithniú inmheánach. I ndiaidh don iarratasóir iarratas ar athbhreithniú a chur chuig an Oifig seo, d’eisigh an Roinn cinneadh éifeachtach ar an 13 Feabhra 2020, inar sainaithníodh deich dtaifead a bhí ag teacht laistigh de raon an iarratais agus inar diúltaíodh do rochtain in hiomláine ar an mbonn go raibh feidhm le halt 37. Ar an 28 Feabhra 2020, chuir an t-iarratasóir iarratas chuig an Oifig seo chun athbhreithniú a dhéanamh ar chinneadh éifeachtach na Roinne.
Tá m’athbhreithniú curtha i gcrích agam anois de réir alt 22(2) den Acht SF. Le linn dom m’athbhreithniú a dhéanamh, thug mé aird ar na haighneachtaí a rinne an t-iarratasóir agus ar na haighneachtaí déanta ag an gcomhlacht SF chun tacú lena chinneadh. Chomh maith leis sin, thug mé aird ar ábhar na dtaifead lena mbaineann. Chinn mé críoch a chur leis an athbhreithniú seo le cinneadh foirmiúil, ceangailteach.
Ní bhaineann an t-athbhreithniú seo ach leis an gceist maidir le cibé an raibh nó nach raibh an ceart ag an Roinn, faoi alt 37 den Acht, rochtain ar thaifid atá ina seilbh maidir le leanbh ainmnithe agus a thinreamh ag áis réamhscoile ainmnithe a dhiúltú.
Ní raibh an bealach ar láimhseáladh an t-iarratas seo ag an gcaighdeán a mbeifí ag súil leis ó chomhlacht SF atá faoi réir an Achta SF le blianta fada anuas. Tugann an fhianaise atá ar fáil le fios nár dhéileáil an Roinn leis an iarratas bunaidh nó le hiarratas an athbhreithnithe inmheánaigh de réir fhorálacha an Achta SF. Bhí moill fhada i gceist nuair a bhí an t-iarratas á phróiseáil agus níor eisigh an Roinn aon chinntí. D’ainneoin, ar an 28 Lúnasa 2019, gur admhaigh an Roinn go raibh moill ann, ní raibh aon chinneadh eisithe faoin 22 Samhain 2019. Níor eisíodh cinneadh éifeachtach ach i ndiaidh iarratas ar athbhreithniú a chur chuig an Oifig seo. Cé nach dtagann sé faoi shainchúram na hOifige seo, thug mé faoi deara gur cosúil nár chomhlíon an Roinn ceanglais Acht na dTeangacha Oifigiúla ina freagairt don iarratas ar athbhreithniú inmheánach.
San aighneacht a chuir an Roinn chuig an Oifig seo, d’admhaigh an Roinn nár comhlíonadh an t-amfráma reachtúil chun an t-iarratas a phróiseáil agus nár soláthraíodh an t-ardchaighdeán seirbhíse don iarrthóir a chuireann an Roinn i bhfeidhm nuair a bhíonn iarratais SF á bpróiseáil. Ghabh an Roinn leithscéal leis an iarrthóir.
Foráiltear in Alt 18(1) den Acht, "más indéanta déanamh amhlaidh", go dtabharfar rochtain ar thaifead a bheadh díolmhaithe ar shlí eile trí chóip a ullmhú, i gcibé foirm a mheasann ceannasaí an chomhlachta SF lena mbaineann a bheith oiriúnach, den taifead agus go mbeidh an fhaisnéis díolmhaithe bainte ón taifead. Ní bheidh feidhm ag Alt 18(1), áfach, más rud é go mbeadh an chóip, dá ndéanfaí socrú dá chionn sin, míthreorach (tagair d’alt 18(2)). Is é tuairim na hOifige nach n-áiríonn nó nach gceanglaíonn forálacha alt 18 asbhaint abairtí ar leith nó alt ócáideach ó thaifid chun críche rochtain a cheadú do na habairtí nó do na hailt ar leith sin. Go ginearálta, dá réir sin, níl an Oifig seo i bhfabhar taifid a ghearradh nó a "scagadh" an oiread sin. Ciallaíonn a bheith "indéanta" de riachtanas cur chuige réasúnach agus comhréireach a ghlacadh i ndáil le cinneadh a dhéanamh maidir le cibé ar cheart nó nár cheart rochtain ar chodanna de na taifid a cheadú.
Ina cinneadh éifeachtach, shainaithin an Roinn deich dtaifead clúdaithe ag an iarratas agus diúltaíodh do rochtain ina hiomláine faoi alt 37. Cuimsítear sna taifid comhfhreagras idir an Roinn agus páirtithe iomchuí eile, agus laistigh den Roinn, maidir le socruithe agus ceanglais a bhaineann le tinreamh an linbh ainmnithe ag an áis réamhscoile ainmnithe.
Foráiltear le hAlt 37(1) den Acht SF, faoi réir fhorálacha eile an ailt, le haghaidh diúltú éigeantach iarratais sa chás go mbeadh nochtadh faisnéis phearsanta a bhaineann le duine nó le daoine seachas an t-iarrthóir i gceist le rochtain ar na taifid. San Acht SF, sainmhínítear an téarma "faisnéis phearsanta" mar fhaisnéis maidir le duine aonair atá inaitheanta (a) nach mbeadh ar eolas, go hiondúil, ach amháin ag an duine aonair nó ag daoine de theaghlach an duine aonair, nó ag cairde an duine aonair, nó (b) atá i seilbh comhlachta SF ar an mbonn tuisceana go ndéileálfadh sé léi i modh rúin. Áirítear sa sainmhíniú freisin liosta de 14 chineál d’fhaisnéis shonrach arb ionann iad agus faisnéis phearsanta, gan dochar don sainmhíniú roimhe seo, lena n-áirítear faisnéis a bhaineann le cúlra oideachais agus leighis duine aonair. I ndiaidh dom scrúdú a dhéanamh ar na taifid i gceist, táim sásta go bhfuil faisnéis phearsanta iontu a bhaineann leis an leanbh ainmnithe agus go bhfuil alt 37(1) i bhfeidhm.
Gan forálacha alt 18 atá sonraithe thuas a ligean i ndearmad agus ráiteas an iarratasóra go mbeadh sé sásta an fhaisnéis thuasluaite a fháil leis an bhfaisnéise phearsanta ceilte, tá mé sásta chomh maith nach mbeadh sé indéanta na taifid a cheilt ar shlí a d’éascódh an fhaisnéis phearsanta atá iontu a bhaint.
Tá roinnt imthosca ann, dá bhforáiltear dóibh in alt 37(2), nuair nach bhfuil na díolúintí in alt 37(1) i bhfeidhm. Tá mé sásta nach bhfuil aon cheann de na himthosca sainaitheanta in alt 37(2) i gceist sa chás seo. Is é sin le rá, (a) ní bhaineann an fhaisnéis atá le fáil sna taifid díreach leis an iarratasóir; (b) níor thoiligh na tríú páirtithe dá faisnéis a chur ar fáil; (c) níl an cineál seo faisnéise ar fáil go poiblí; (d) ní bhaineann an fhaisnéis i gceist le haicme faisnéise a chuirfí ar fáil nó a d'fhéadfaí a chur ar fáil don phobal i gcoitinne; agus (e) ní gá an fhaisnéis lena mbaineann a nochtadh chun garchontúirt mhór do bheatha nó do shláinte duine aonair a sheachaint. Is é mo chinneadh nach bhfuil feidhm ag alt 37(2) i ndáil leis an bhfaisnéis atá arna coimeád siar.
Foráiltear le hAlt 37(5) den Acht go bhféadfaí iarratas ar diúltaíodh dó faoi alt 37(1) a cheadú fós sa chás, tríd is tríd (a) gur tábhachtaí leas an phobail go ngéillfí don iarratas ná leas an phobail go gcosnófaí ceart chun príobháideachta an duine aonair lena mbaineann an fhaisnéis, nó (b) go rachadh sé chun tairbhe don duine dá gcuirfí an fhaisnéis lena mbaineann ar fáil.
Maidir le cibé an bhfuil nó nach bhfuil feidhm le halt 37(5)(b), níl aon argóint déanta, ná ní léir ó na taifid, go rachadh ceadú an iarratais chun tairbhe an duine lena mbaineann an fhaisnéis. Tá mé sásta nach bhfuil feidhm le alt 37(5)(b) sa chás seo.
Maidir le cibé an bhfuil nó nach bhfuil feidhm le halt 37(5)(a), is í an cheist atá le breithniú agam an tábhachtaí do leas an phobail go gceadófar an t-iarratas, tríd is tríd, ná leas an phobail i gcosaint ceart príobháideachta an duine lena mbaineann an fhaisnéis. Nuair a bhí breithniú á dhéanamh ar leas an phobail, thug mé aird ar ráitis na Cúirte Uachtaraí in Na Gobharnóirí agus Caomhnóirí an Hospital for the Relief of Poor Lying-In Women v. an Coimisinéir Faisnéise [2011] IESC 26 (cás an Rotunda). Tugtar faoi deara gur cheart idirdhealú a dhéanamh idir leas an phobail (“fíorleas an phobail aitheanta trí pholasaí aitheanta agus bunaithe, glactha ag an Oireachtas, nó de réir dlí”) agus leas príobháideach.
Aithnítear san Acht SF leas an phobail a bheith ag baint le hoscailteacht agus cuntasacht comhlachtaí poiblí a áirithiú, maidir leis an gcaoi a gcuireann siad a gcuid feidhmeanna i gcrích. Ar an lámh eile, aithnítear san Acht SF freisin leas an phobail an-láidir i gcosaint ceart príobháideachta - sa teanga a úsáidtear in alt 37 agus i dTeideal Fada an Achta (ina soiléirítear nach mór go mbeadh taifid a chur ar fáil faoi SF comhsheasmhach leis an "ceart chun príobháideachta"). Is fiú a thabhairt faoi deara freisin, go baineann gné Bhunreachtúil leis an gceart chun príobháideachta mar cheann de na cearta pearsanta neamhliostaithe faoin mBunreacht. Dá réir sin, ní leagfar cearta príobháideachta i leataobh ach amháin sa chás go bhfuil leas an phobail, tríd an iarratas a cheadú (agus na cearta sin a shárú), sách láidir chun gur tábhachtaí iad ná leas an phobail i bpríobháideacht a chosaint.
Tá sé tábhachtach a thabhairt faoi deara go nglactar le taifid a chur ar fáil faoi SF, go bunúsach, mar thaifid a chur ar fáil don domhan ar fad, ó tharla nach bhforchuireann an tAcht aon srianadh ar na húsáidí a d’fhéadfaí a bhaint as an bhfaisnéis a chuirtear ar fáil faoin Acht. Sna himthosca seo, agus i bhfianaise nádúr íogair na faisnéise i gceist, is é mo chinneadh nach mbaineann feidhme le halt 37(5)(a) sa chás seo.
Ar mhaithe le críochnúlacht, bhreithnigh mé cibé an bhféadfadh nó nach bhféadfadh feidhm a bheith le Rialacháin an Achta um Shaoráil Faisnéise 2014 (Alt 37(8)) 2016 (I.R. 218 de 2016) sa chás seo. Foráiltear sna Rialacháin do cheart rochtana do thuismitheoir nó do chaomhnóir ar fhaisnéis phearsanta daoine aonair nach bhfuil, ag tráth déanta an iarratais, an aois iomlán slánaithe aige/aici, agus sa chás go mbeadh an fhaisnéis a chur ar fáil, i dtuairim an chomhlachta phoiblí agus ag féachaint do na himthosca ar fad, ar son leas is fearr an linbh.
Ní mór, áfach, gurb é an t-iarrthóir tuismitheoir nó caomhnóir an duine aonair. Ní hionann an t-iarratasóir agus tuismitheoir nó caomhnóir an mhionaoisigh lena mbaineann an fhaisnéis. Sna himthosca, is é mo chinneadh nach bhfuil ceart chun rochtana ar na taifid faoi thrácht faoi na Rialacháin ag an iarratasóir.
Mar chríoch, dá réir sin, is é mo chinneadh go raibh an ceart ag an Roinn iarratas an iarratasóra faoi alt 37(1) den Acht SF a dhiúltú.
I ndiaidh athbhreithniú a dhéanamh faoi alt 22(2) d’Acht um Shaoráil Faisnéise 2014, déanaim leis seo cinneadh na Roinne a dhaingniú rochtain a dhiúltú, faoi alt 37(1) den Acht SF, ar thaifid atá i seilbh na Roinne a bhaineann leis an leanbh ainmnithe agus a thinreamh ag áis réamhscoile ainmnithe.
Leagtar amach in Alt 24 den Acht SF forálacha mionsonraithe chun achomharc a bheith á dhéanamh ag páirtí san athbhreithniú chun na hArd-Chúirte, nó ag aon duine eile a bhfuil tionchar ag an gcinneadh air/uirthi. Mar achoimre, ní mór achomharc den sórt sin, ar phonc dlí go hiondúil, a thionscnamh tráth nach déanaí ná ceithre seachtaine i ndiaidh fógra faoin gcinneadh a bheith tugtha don duine a bheidh ag tionscnamh an achomhairc.
Elizabeth Dolan
Imscrúdaitheoir Sinsear